تولید بنزین از متانول توجیه اقتصادی ندارد

پترو رویداد، حسین میرافضلی - کارشناس انرژی: تولید بنزین از متانول تنها زمانهایی قابل توجیه است که هر تن متانول حداقل یک سوم قیمت بنزین باشد. در خصوص ده سال آینده نیز شرایط نا امیدکننده تر است چرا که با برقی شدن خودرو ها طی ۱۵ سال آینده قطعا تقاضا برای بنزین کاهش می یابد، با کاهش شدید تقاضا برای بنزین قیمت بنزین نیز روند کاهشی خواهد یافت.جهت حل مشکل کمبود بنزین و گازوئیل، تنها گزینه منطقی پیش رو، مدیریت مصرف بنزین و گازوئیل به طرق زیر و رساندن سهم حمل و نقل عمومی از حدود ۳۰ درصد کنونی به ۶۰ تا ۷۰ درصد می باشد.

حال پرسش اساسی این است که ما چه استراتژی برای تولید بنزین داشته باشیم؟ در این تحلیل استراتژی علمی مبتنی بر واقعیات اقتصادی و فناوری جهان پیش رو ارائه می گردد.

الف-  تولید بنزین با استفاده از متانول:

برای تولید هر تن بنزین می بایست حدود ۲.۵ تن متانول مصرف کنیم با لحاظ نوسانات قیمت بنزین و متانول طی ده سال گذشته و پیش بینی قیمت این دو طی ده سال آینده این نتیجه حاصل می شود که حداقل سی درصد زمان ده سال گذشته قیمت متانول آنقدر بالا بوده که تبدیل ۲.۵ تن متانول به یک تن بنزین  توجیه اقتصادی نداشته است. فرضا حدود دو سال قیمت متانول بطور متوسط تنی ۳۰۰ دلار و قیمت بنزین تنی ۶۰۰ دلار بوده در چنین شرایط تولید بنزین از متانول یعنی تبدیل ۷۵۰ دلار به ۶۰۰ دلار آنهم با صرف  ۷۰ تا ۱۰۰ دلار برای هزینه های عملیاتی و انرژی و غیره،  هیچ منطق اقتصادی نداشته است

تولید بنزین از متانول تنها زمانهایی قابل توجیه است که هر تن متانول حداقل یک سوم قیمت بنزین باشد.  در خصوص ده سال آینده نیز شرایط نا امیدکننده تر است چرا که با برقی شدن خودرو ها طی ۱۵ سال آینده قطعا تقاضا برای بنزین کاهش می یابد، با کاهش شدید تقاضا برای بنزین قیمت بنزین نیز روند کاهشی خواهد یافت. قیمت بنزین از ۱۵ تا ۳۰سال آینده به ازای هر تن بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ دلار خواهد بود لذا در صورتی واحدهای تولید بنزین از متانول سود ده خواهند بود که قیمت متانول کمتر از ۱۳۰۰ دلار باشد. با توجه به پیش بینی های قیمت گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه تولید متانول،  طی سی سال آینده، میانگین سالانه قیمت متانول کمتر از ۱۳۰ دلار بر تن نخواهد بود لذا احداث واحد های تولید بنزین از متانول هر چند مدت زمان اجرای بسیار کمتری نسبت به پالایشگاه های بزرگ دارند و حجم سرمایه گذاری نسبت به بنزین تولیدی نیز مناسب تر از پالایشگاه های نفت است و  بنزین تولیدی نیز از کیفیت بالایی برخوردار است اما اقتصاد این طرح شکننده و غیر قابل اتکا است

ب- احداث پالایشگاه های جدید نفت:

با توجه به پیش بینی قیمت نفت در ده سال آینده و کاهش تقاضا برای بنزین و گازوئیل  طی دو دهه آتی،  احداث پالایشگاه های بزرگ جدید که زمان اجرای آن معمولا ۵ تا ۷ سال و حجم سرمایه گذاری آن چند میلیارد دلار است، از بعد اقتصادی توجیه پذیر نخواهد بود لذا پیشنهاد می شود در صورت تمایل به سرمایه گذاری در حوزه پالایشگاهی بجای احداث پالایشگاه جدید، اقدام به خرید برخی پالایشگاه های فعال موجود در خارج کشور که اتفاقا بازار هدف فروش محصولات پالایشگاهی  نیز می باشند اقدام نمائید.

ج- مدیریت مصرف بنزین و گازوئیل و راهکارهای آن:

برای تامین کسری بنزین و گازوئیل ده سال آتی نیاز به حداقل هشت میلیارد دلار سرمایه گذاری جدید می باشد که با توجه به توضیحات فوق سرمایه گذاری جهت تولید بنزین از متانول یا سرمایه گذاری در احداث پالایشگاه های بزرگ نفت، از پیش بینی بازار و منطق اقتصادی لازم برخوردار نمی باشد لذا جهت حل مشکل کمبود بنزین و گازوئیل،  تنها گزینه منطقی پیش رو،  مدیریت مصرف بنزین و گازوئیل به طرق زیر و رساندن سهم حمل و نقل عمومی از حدود ۳۰ درصد کنونی به ۶۰ تا ۷۰ درصد همانند سایر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می باشد:

۱- طی دو سال آینده به مرور ده هزار اتوبوس مورد نیاز کلانشهرها با اولویت اتوبوس های برقی تامین شوند و سرفاصله حرکت اتوبوس ها از ایستگاه ها به ۶۰ تا ۹۰ ثانیه برسد(هماننده شهر استامبول و برخی از کلان شهرهای دیگر)

۲- به مرور طی دوسال آینده ۲۰۰۰ واگن مورد نیاز خطوط متروی کشور(۱۵۰۰ واگن برای تهران) تامین و سرفاصله حرکت قطارها از ایستگاه ها به سه دقیقه برسد

۳-  بهره وری خطوط ریلی از شرایط شرم آور کنونی خارج و میانگین سرعت قطارهای مسافری به بالای ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت و میانگین سرعت قطار های باری به حداقل ۴۰ کیلومتر بر ساعت برسد.

۴- پس از اجرای موارد فوق خصوصا بندهای ۱و ۲ قیمت بنزین طبق برنامه جامعی طی ۵ سال در سطح منطقی تری قرار گیرد.

۵- زیرساخت های لازم جهت حرکت بسمت برقی کردن حمل و نقل عمومی خصوصا در کلانشهرها فراهم گردد.

۶- تامین ۲۰۰ هواپیمای مسافری جدید مورد نیاز کشور و رساندن میزان جابجایی خطوط هوایی به صد میلیون مسافر در سال، همچنین لازم است حدود ۳۰۰ هواپیمای کوچک ۸ تا ۲۰ نفره برای فعال نمودن فرودگاه های کوچک خریداری گردد و کلیه مقررات و موانع پرواز آسان اینگونه هواپیماها رفع شود. هواپیماهای کوچک نقش مهمی در جذب سرمایع گذار در مناطق کمتر توسعه یافته، توسعه متوازن  و توسعه گردشگری دارند. حدود  ۶۰درصد توسعه متوازن و جذب سرمایه گذار برای مناطق دور افتاده در آمریکا و چند کشور دیگر با بهره گیری از هواپیماهای کوچک انجام گردیده است.

۷- سایر موارد از قبیل: توسعه ناوگان هوایی، احداث خطوط ریلی برقی بین کلان شهرها خصوصا تهران مشهد و اتمام سریعتر پروژه  خط آهن سریع السیر اصفهان- تهران؛  و سایر اقدامات و تمهیدات لازم

دولت و شرکتهای تحت مدیریت دولت بجای اینکه ۸ تا ده میلیارد دلار برای تولید کسری بنزین و گازوئیل مورد نیاز سرمایه گذاری نمایند، ساز و کاری را فراهم نمایند تا این سرمایه در امور ذکر شده بکار گرفته شود. با اجرای تمهیدات فوق نه تنها ناترازی تولید و مصرف بنزین و گازوئیل از بین می رود بلکه ممکن است به صادر کننده بنزین و گازوئیل تبدیل شویم.  اجرای استراتژی می تواند در مجموع  سالانه بیش از ده میلیارد دلار منافع برای اقتصاد ملی به دنبال داشته باشد.